5x bijzondere musea in Utrecht

Bij het levendige Museum Speelklok duik je in de geschiedenis van de klok. Je ontdekt er heel bijzondere exemplaren, zoals een achttiende-eeuws staand horloge waarop sterrenbeelden, de maanstand en schrikkeljaren werden weergegeven. In de Koninklijke Kamer kijk je je ogen uit vanwege al het goud. Het klapstuk is de Clay-klok uit 1738. Met een beetje geluk hoor je de magische klanken.

Maar er is nog veel meer: versierde speel- en platendozen, historische orgels en piano’s. Volg een tour of ga zelf op Museum Expeditie. Het wordt hoe dan ook een aangename muzikale belevenis, waarbij je je weer even in je kindertijd waant. Je speelkaart, die je in de gleuf stopt van de zelfspelende instrumenten (ja, ze bestaan écht), is je toegang tot vrolijke deuntjes en verhalen. Op de bovenverdieping lees en zie je bizarre dingen. Wat dacht je van kleine orgels die bedoeld waren om kanaries te laten zingen? Of een drankendoos met een cilinderspeelwerk? In het winkeltje scoor je als aandenken een muziekdoosje.

Kijk voor de openingstijden op de website.

Steenweg 6, Museumspeelklok.nl

Net buiten het centrum vind je aan een intiem hofje de verborgen parel FOTODOK. Alleen al het terrein is een bezoekje waard vanwege de rijke geschiedenis. In de vijftiende eeuw stonden hier een klooster en een kapel. Bij binnenkomst in het oude schoolgebouw ga je rechtsaf en kom je in de eerste zaal. Omdat deze plek ook fungeert als werkruimte, vind je er meerdere medewerkers die je alles over de programmering en culturele instelling kunnen vertellen.

FOTODOK deelt het pand met kunstinstituut Casco; onderling wisselen ze elke drie maanden van tentoonstelling. Het aanbod is vaak gebonden aan de actualiteit, en divers: van de geschiedenis van het gebouw tot documentairefotografie over onderwerpen als het collectief geheugen, meteorologie, de toekomst van werk en machtsstructuren. Interessant zijn de vernieuwende vormen waarmee FOTODOK experimenteert. In plaats van beelden hangen er beschrijvingen aan een muur van de foto’s van de World Press Photo-winnaars. Ook zijn er regelmatig liveperformances, workshops en lezingen. Eén ding staat steeds centraal: inzicht geven in onze en andere leefwerelden. Daarmee zet het je aan tot nadenken.

Kijk voor de openingstijden op de website.

Lange Nieuwstraat 7, Fotodok.org

Ga terug in de tijd bij het archeologisch museum Castellum. Op deze plek stond zo'n tweeduizend jaar geleden een Romeins fort, nu bewonder je er de moderne versie met 6 meter hoge muren. Door de vier torens, omvang én het verhaal erachter is het Castellum an sich één groot hoogtepunt. Loop er vooral helemaal omheen. Handig: er zijn vier ingangen.

Bij binnenkomst vind je aan de ene kant het Romeinse schip de Meern 1 (dat even lang bestaat als het voormalig fort), en word je meegenomen in de leefwereld van de schipper. Van bovenuit heb je het mooiste zicht op het schip. Op de bovenverdieping zijn er wekelijks meerdere theatervoorstellingen én wisselende tentoonstellingen. Tussen het bezoeken van alle tentoonstellingen en bezienswaardigheden door rust je uit in het restaurant met een lekkere Italiaanse lunch.

De andere ruimte gaat over de geschiedenis van Leidsche Rijn (waar Castellum ligt) en oude periodes; van de vroege middeleeuwen tot de Romeinse tijd. Je speelt er interactieve games en bekijkt er eeuwenoude opgravingen.

Kijk voor de openingstijden op de website.

Hoge Woerdplein 1, Castellumhogewoerd.nl

Wil je alles weten over de aarde en het heelal? Ga dan naar Sonnenborgh. Dankzij de iPad die je bij binnenkomst krijgt – vooral leuk voor kinderen vanwege de interactiviteit – word je meegevoerd langs alle historische ruimtes. De tablet is je gids, stelt vragen, daagt uit en geeft verdieping. Vanaf 1853 was dit namelijk het terrein waar wetenschappelijke ontdekkingen werden gedaan. Leuk dat je dat nu zelf kunt ervaren.

Zo bekijk je een film over het sterrenstelsel in een ouderwetse collegezaal en zie je in het Zonnelab de Utrechtse zonnespectroscoop. Durf jij aan de steen te voelen uit de tijd dat het zonnestelsel ontstond, 4,5 miljard jaar geleden? In het gebouw aan de overkant aanschouw je drie grandioze telescopen. Wil je zelf naar de sterren kijken? Ga dan vooral naar een speciale sterrenkijkavond die door Sonnenborgh wordt georganiseerd. Deze vinden plaats in de hersft en de winter. Het hele jaar door kun je op zondag door de zonnetelescoop kijken. Tot slot: laat je verrassen door een bezoek aan het nog intacte bastion, dat in 1552 gebouwd werd door Karel V, met een koepel, kazematten en hoge muren.

Kijk voor de openingstijden op de website.

Zonnenburg 2, Sonnenborgh.nl

“Bij BAK draait het niet om making things, maar om making things happen. Hoe kunnen kunst, kunstenaars, onderzoekers en het publiek worden samengebracht om bij te dragen aan sociale veranderingen?” Zo luidt de missie van de organisatie. Dat zie je terug in het diverse aanbod met maatschappijkritische en experimentele tentoonstellingen.

Zo worden bezoekers uitgedaagd om samen met een kunstenaar onderwerpen als politieke, sociale en economische problemen te verbeelden en met elkaar in gesprek te gaan. Een andere keer draaien de creaties om geweld, maatschappelijke controle en gelijkheid. Ook zijn er in BAK regelmatig performances, filmvertoningen, lezingen en workshops die vaak gekoppeld zijn aan de exposities. Wist je dat dit ook de plek is waar sociaal onderzoek wordt gedaan? Voor meer maatschappelijke kennis zit je hier dus geBAKken.

Kijk voor de openingstijden op de website.

Pauwstraat 13A, Bakonline.org

^{Tekst: Rosa Lee Szarzynski – MPG
Beeld: Rosa Lee Szarzynski, Matthijs de Bruijne en Tom Janssen}